Miody w regionie kaszubskim
Miód kaszubski:
Wygląd:
Podawany w opakowaniach szklanych lub w plastrach
Kształt:
Przybiera kształt opakowania
Wielkość:
Opakowania od 0,3-1,5 l; plastry 0,2-0,5 kg
Konsystencja:
Gęstej cieczy z czasem krystalizującej.
Smak i zapach:
Smak słodki z gorzkawym posmakiem o silnym specyficznym aromacie roślin występujących na terenie Kaszub.
Barwa (zewnętrzna i na przekroju) :
Barwa od jasnożółtej do brązowozielonej (bursztynowej) zależnie od rodzaju: wielokwiatowy i nektarowo- spadziowy.
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:
Wielowiekową tradycję pszczelarstwa na terenie Pomorza Gdańskiego potwierdzają zarówno źródła pisane, jak i znaleziska archeologiczne. Informacje o miodzie, pszczołach i pszczelarzach znajdujemy w najstarszych przekazach historycznych. Olbrzymie kompleksy miododajnych lasów, o których wspominają przybywający w naszych ziemiach kupcy i podróżnicy sprawiały, że ziemie nasze postrzegano jako jedną wielką pasiekę. Stwarzało to doskonałe warunki dla rozwoju bartnictw. Obfitość rosnących w nich roślin dawała pszczołom należyty pożytek. (…) Praca bartnika należała do ryzykownych, dlatego bartnictwem zajmowali się ludzie silni i zaradni. Wyjście bartnika do puszczy wymagało często opuszczenia domostwa na wiele tygodni, miejsce jego pracy znajdowało się z reguły z dala od siedzib ludzkich i wiązało się z wielodniową nieraz wędrówką przez las. Umiejętności bartnicze przekazywano z pokolenia na pokolenie. Drzewa bartne, którymi dysponował bartnik na podległym mu obszarze, najczęściej dziedziczył jego syn. (…) Wiek XIX przyjmuje się za końcowy okres istnienia bartnictwa. Postęp gospodarczy spowodował znaczne uszczuplenie miododajnych lasów. Decydującym ciosem były rozporządzenia nakazujące usunięcie drzew bartnych z lasów i zabraniające wyrobu barci. Mimo to jeszcze w XIX wieku istniały na terenie Kaszub zwarte bory bartne. Lustracja władz pruskich przeprowadzona po I wojnie odnotowała wielką liczbę zachowanych barci w pomorskich lasach. Zachodzące zmiany sprawiły, że zaczęto przenosić barcie w pobliże ludzkich siedzib. Tym sposobem najczęściej spotykanym siedliskiem pszczół stały się ule kłodowe. Ten typ ula występował przede wszystkim na terenach zalesionych, obfitujących w odpowiednio grube drzewa. W ten praktyczny sposób dostosowano ule do warunków przyrodniczych charakterystycznych dla danego obszaru. Przejście od bartnictwa do uli kłodowych nie da się ująć w ścisłe ramy czasowe. Bartnicy przywiązani do dawnego sposobu gospodarowania, jeszcze przez długi czas, mimo zakazów, uprawiali tradycyjne bartnictwo. Często jednocześnie wykorzystywano dziko zasiedlone pszczoły i prowadzono hodowlę w ulach kłodowych. W zbiorach Muzeum Etnograficznego w Oliwie znajduje się ul kłodowy wykonany w 1960 r. przez Juliana Lemańczyka z Dębiny. Od drugiej połowy XVIII wieku zachodzą w pszczelarstwie zasadnicze zmiany, które w efekcie zapoczątkowały racjonalną gospodarkę pszczelarską. Nowe osiągnięcia, wzrost liczby książek o tematyce pszczelarskiej, praktyczne rady publikowane w kalendarzach gospodarczych inspirowały pszczelarzy kaszubskich do poszukiwania nowych rozwiązań. W 1922 roku powstał Związek Towarzystw Pszczelarzy Pomorskich, od 1927 roku wychodziło w Brodnicy czasopismo „Pasieka Pomorska”. Na Kaszubach istniała duża różnorodność uli. Gospodarka pasieczna postępowała w dwóch kierunkach: tradycyjnym i wprowadzającym nowinki. (…) Pszczelarstwo kaszubskie ma za sobą długą drogę rozwoju od przypadkowego zbieractwa, poprzez bartnictwo do nowoczesnego pasiecznictwa. (…) Na Kaszubach, gdzie występowała obfitość miododajnych roślin, przy stosunkowo późnej wiośnie, prowadzona była głównie gospodarka miodowa. Smak i barwa miodu zależy od rodzaju roślin, z których pszczoła zbiera pożytek. Odmienne gatunki roślin miododajnych, występujące w poszczególnych regionach, powodowały, że wyraźnie rozróżniano miody pochodzące z różnych okolic. Jeszcze do niedawna ceniono przede wszystkim miód wielokwiatowy z kwiatostanów roślin leśnych. Miód spadziowy posiada cenne działanie przeciwzapalne i antyseptyczne. Owoce pracy pszczół zawsze ceniono. Miód i wosk były produktami handlowymi, przynoszącymi niekiedy spore dochody. Wchodziły też w skład danin. Z zachowanych źródeł wynika, że znaczne ilości miodu i wosku sprzedawano niegdyś na targach w Gdańsku i Elblągu. Od dawno znano wartości odżywcze i lecznicze miodu. Dlatego pszczelarstwo zawsze cieszyło się dużym uznaniem społecznym. Należało też do popularnych zajęć ludności mieszkającej na terenie Kaszub, a ule były i są trwałym elementem krajobrazu. Obecnie wielu pszczelarzy traktuje to zajęcie jako rekreacyjne, praca w pasiece jest dla nich źródłem przyjemności. Nauka wciąż odkrywa cenne właściwości tego niezwykłego produktu. (B. Maciejewska Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, Z dziejów kaszubskiego pszczelarstwa, 2006). Na wyjątkowe cechy miodu kaszubskiego ma wpływ wiele czynników, między innymi jest to ukształtowanie terenu, klimat i roślinność tu występująca: Roślinność obszaru Kaszub charakteryzuje się specyficznymi cechami w skali regionu i kraju (…). Granice regionu określonego jako Kaszuby nie są jasno zdefiniowane. Sama nazwa łączy się bowiem ściśle z ludnością zamieszkującą ten region. W ukształtowaniu powierzchni Pojezierza Kaszubskiego duży udział mają różne pod względem wielkości, kształtu, głębokości i nachylenia stoków formy wytopiskowe (J. Fac-Beneda, Środowisko geograficzne regionu Kaszub, 2006, ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby terenu, gleb, wód i klimatu). Ogólny klimat pobrzeża kaszubskiego pozostaje pod wpływem Bałtyku. W skali Polski wyraża się między innymi najmniejszą roczną amplitudą temperatury, łagodną zimą i chłodnym latem. Te charakterystyczne zbiorowiska roślinne Kaszub wpływają na niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju wytwarzany przez pszczoły miód. Pszczoły oblatując roślinność specyficzną dla tego regionu, zbierają nektar z wielu różnych grup roślin, tworząc miód kaszubski. Miód ten ma cechy kwiatów roślin występujących na terenie Kaszub. Specyficzny klimat nie zapewnia pozyskiwania dużych ilości tego miodu. Pszczoły, aby wytworzyć jednostkę miodu muszą „włożyć” więcej pracy niż na innych terenach Niżu Polskiego. Powoduje to, że w miodzie tym występuje więcej enzymów przekazanych przez pszczoły. Skutkiem tego miody kaszubskie posiadają specyficzne i odmienne właściwości biolecznicze. Charakterystyka terenu, roślinności, klimatu oraz specyficznej pracy pszczół, gwarantuje odmienność wytwarzanego miodu kaszubskiego, który jest produktem tradycyjnym wytwarzanym przez kaszubskich pszczelarzy od wieków. Pozyskiwany miód spożywany jest w formie miodu w plastrze, patoki i krupca. Taki miód jest naturalnym, zdrowym, tradycyjnym produktem oferowanym przez pszczelarzy posiadających pasieki na terenie Kaszub. Do produkcji miodu Kaszubskiego wykorzystuje się pszczołę miodną – Apis mellifera. Miód ten może być zbierany wyłącznie w okresie od połowy maja do końca sierpnia.
Źródło: http://www.minrol.gov.pl
Inne miody produkowane w regionie kaszubskim:
Miód rzepakowy– w stanie płynnym kolor słomkowy. Krystalizuje się szybko, w ciągu kilku dni po odbiorze. Po skrystalizowaniu jest biały lub kremowy, o konsystencji drobnoziarnistej, mazistej. W smaku bardzo słodki. Zapach kwitnącego rzepaku, z czasem woń słabnie. Miód o największej ilości glukozy i aminokwasów.
Zastosowanie:
– serce, głównie naczynia wieńcowe i układ krążenia,
– wątroba (odtruwanie organizmu) i drogi żółciowe,
– schorzenia nerek i układu moczowego,
– stany zapalne dróg oddechowych,
– wzmaga odporność organizmu.
Miód wielokwiatowy– w stanie płynnym kolor żółty. Po skrystalizowaniu kolor jasnobrązowy. Łagodny, o woskowym zapachu. Może też posiadać różne barwy i smak, uzależnione od rodzaju oblatywanego kwiatu.
Zastosowanie:
– wyczerpanie fizyczne i psychiczne,
– serce i naczynia krwionośne,
– wątroba i woreczek żółciowy,
– grypa i choroby z przeziębienia,
– nieodzowny na codzienną kurację.
Miód akacjowy– w stanie płynnym kolor bezbarwny lub jasnosłomkowy, długo nie krystalizuje się. Stan skrystalizowany ― kolor jasnosłomkowy, kremowy. Miód o słabym zapachu kwiatu akacji, mdły. Odznacza się znacznie większą zawartością sacharozy niż wszystkie inne miody nektarowe. Jest lubiany przez dzieci.
Zastosowanie:
– przydatny u chorych z lekkimi postaciami cukrzycy(nieinsulinozależnymi),
– zaburzenia przewodu pokarmowego,
– nerki i układ moczowy,
– przeziębienia.
Miód lipowy– w stanie płynnym kolor żółty lub zielonkawożółty. Konsystencją i barwą przypomina olej rycynowy. Po skrystalizowaniu ma kolor żółtopomarańczowy lub brunatny, konsystencję drobnoziarnistą, krupkowatą. Miód o wyraźnym zapachu lipy. Ostry w smaku, z lekką goryczką.
Zastosowanie:
– górne i dolne drogi oddechowe,
– serce i układ krążenia,
– układ nerwowy i stres, działa rozkurczowo,
– pomocny w chorobach serca i układu krążenia,
– schorzenia przewodu pokarmowego.
Miód gryczany – szczególnie nadaje się do wyrobu miodów pitnych. Duża zawartość kwasów sprawia, że fermentacja napojów przebiega prawidłowo, a silny aromat i swoisty ostry smak czyni napoje miodowe bardziej pikantnymi. W stanie płynnym, kolor ciemnoherbaciany do brunatnego. Po skrystalizowaniu kolor brązowy, konsystencja gruboziarnista, przy czym na powierzchni często pozostaje warstwa rzadkiego miodu. Miód o silnym zapachu kwiatu gryki, smak ostry, lekko piekący.
Zastosowanie:
– niedokrwistość z niedoboru żelaza,
– wątroba – działanie odtruwające,
– układ krążenia, miażdżyca,
– dzięki rutynie zawdzięcza określenie „przedłużacz życia”
Miód leśny- skupia w sobie działanie ziół z nektaru z których powstaje. Połączone “siły” mniszka lekarskiego, maliny, kruszyny, szałwii lekarskiej, dziurawca i rumianku powodują, że miód leśny, jest prawdziwym panaceum na wielorakie dolegliwości a smakuje wybornie.
Zastosowanie:
– choroby górnych dróg oddechowych,
– przeziębienia,
– poprawia odporność organizmu,
– reguluje przemianę materii.
Miody spadziowe– W Polsce występują dwa gatunki miodów spadziowych; jest to tzw. spadź liściasta, pochodzi najczęściej z drzew lipy oraz spadź iglasta. Są zbierane przez pszczoły z wydzielin pasożytujących na liściach tych drzew owadów (mszyc lub czerwiów), zmieszanych z wyciekającym – na skutek nakłucia owadów –sokiem komórkowym. Miody spadziowe zawierają dużo różnych substancji wspomagających leczenie w schorzeniach dróg oddechowych. Miód spadziowy jest najczęściej ciemny z odcieniem zielonkawym (w przypadku spadzi iglastej) lub ciemno żółtawym (w przypadku spadzi liściastej). Miody spadziowe z drzew liściastych mają specyficzny smak który nie każdemu odpowiada, a z drzew iglastych – łagodny, lekko żywiczny. Należy pamiętać, iż spadź nie występuje corocznie, w niektórych regionach Polski występuje raz na kilka lat i to właśnie dlatego miód spadziowy jest jednym z droższych miodów w Polsce. Świeża spadź ma barwę jasną, potem ciemnieje pod wpływem światła i tlenu.
Zastosowanie:
– nerki i drogi moczowe,
– wątroba i drogi żółciowe,
– przewód pokarmowy, jelita,
– układ oddechowy.
Miód wrzosowy – w stanie płynnym kolor ciemnobrunatny, a konsystencja galaretowata. Krystalizuje się dość szybko. Po skrystalizowaniu pomarańczowy lub ciemnobrunatny, o konsystencji drobnoziarnistej. Smak lekko gorzkawy, ostry. Zapach kwiatów wrzosu, silny.
Zastosowanie:
– nerki i drogi moczowe, gruczoł krokowy,
– stany zapalne jamy ustnej i gardła,
– stany zapalne żołądka i jelit.
